نخستین خیابان ایران کجاست؟ - اخبار مشروح

به گزارش ایسنا، با تصمیم شاه طهماسب صفوی، مرکز ایران از تبریز به قزوین منتقل شد که باید برای مرکزی قزوین بعضی زیرساخت هایی از قبیل دولت خانه، کاخ های حکومتی و اقامتی شاه و همراهانش احداث می شد.

شاه طهماسب هم زمان با ایجاد جعفرآباد یعنی عمارت و خانه های دو طرف این خیابان، باغ سعادت آباد، عمارت دولتخانه و باغ های شرقی و غربی عمارات در شمال محله شهرستان قدیم یا حصار شاپور خیابانی را احداث کرد که درواقع این خیابان از جلوی مسجد جامع عبور می کرد و به سردر عالی قاپو ختم می شد.

خیابان سپه اولین گذری بوده که نام خیابان را بر آن گذاشتند؛ درواقع این گذر قبل از ساخت هم وجود داشته، اما ویژگی های آن باعث شده به عنوان اولین خیابان ایران طراحی گردد و به ثبت ملی برسد.

ظاهراً نام خیابان هم از نام محله ای به نام خیابان در هرات گرفته شده است که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی در آن شهر ساکن بوده است.

سپه، خیابان دولتی و اصلی بود و مرنام رسمی و استقبال های مهم از این مسیر انجام می گرفت. برای نمونه اگر زمانی سفیر خارجی می آمد و شاه طهماسب را دیدار می کرد از این مسیر به سمت عالی قاپو راهنمایی می شد؛ ضمن اینکه در گذشته رژه های نظامیان و لشکریان در این خیابان انجام می گرفت و شاه در این خیابان از نظامیان سان می دید.

بعلاوه مرنام و جشن های مهم در سال های بعد از صفوی در این خیابان انجام می شد به طوری که عکس هایی از دوره قاجار وجود دارد که نشان می دهد این خیابان برای مرنام تزئین شده است.

در زمان شاه صفی خیابان سپه را از سوی جنوب امتداد داده و به گورستان جنوب شهر قزوین (گورستان کُهَنبر) رسانده اند. بعد ها نام این خیابان بر قسمتی از محله شهرستان قدیم اطلاق شد و این بخش از شهر قزوین را محله خیابان نامیدند.

در زمان ناصرالدین شاه به مباشرت سعدالسلطنه که بعد ها حاکم قزوین شد در قسمت جنوبی خیابان یعنی از مقابل مسجد جامع قزوین تا چهارراه سپه کنونی، مهمانخانه بزرگ قزوین و چاپارخانه و تلگرافخانهٔ هند و اروپا احداث شد و خیابان سپه را از شرق مهمانخانه در معبر باریکی به خیابان طهران (تهران قدیم کنونی) متصل ساختند که هم اکنون محل بارفروشان است. این مهمانخانه و چاپارخانه در سال 1310 خورشیدی تخریب و سبزه میدانی در آن احداث شد که به سبب بی آبی مخروبه ماند و بعداً با رسیدن خط آهن به قزوین و بنا شدن ایستگاهی در جنوب شهر، خیابان سپه را تا ایستگاه ادامه دادند و سبزه میدان مذکور و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه، که در ضلع جنوبی خیابانی که از دروازه طهران تا سلامگاه شاهزاده حسین امتداد داشت از میان رفت.

خیابان سپه قزوین به عنوان نخستین فضای شهری که ماهیتی متفاوت از میدان ها و میدانچه ها یا گذر های ارگانیک فاقد طراحی داشته و بیشتر به عنوان مسیری مستقیم و طراحی شده برای رفت وآمد شباهت داشت، شناخته می گردد. این محور در دوره صفوی و در دوره مرکزی شهر قزوین از محل سردر عالی قاپو تا موضع تقریبی مقابل مسجد جامع احداث شده است. پس ازآن و با انتقال مرکز به اصفهان نمونه تکامل یافته تر آن در این شهر و با عنوان چهارباغ احداث شد؛ بنابراین اطلاق عنوان نخستین خیابان ایران برای این محور منطقی به نظر می رسد.