خبرنگاران زبان و ادبیات مازندرانی در مطالعات خاورشناسان - اخبار مشروح

ومطالعه و پژوهش درباره زبان های مختلف یکی از راه های ثبت زبان های اقوام است که معمولا توسط پژوهشگران و زبان شناسان انجام می گردد. این اقدام در حفظ زبان های بومی و معرفی جزئیات آن به نسل های آینده تاثیر بسزایی دارد.

کتاب زبان و ادبیات مازندرانی و مطالعات خاورشناسان که با تلاش علی ذبیحی و از سوی انتشارات رسانس نوین به بازار نشر عرضه شده، نگاهی به پژوهش ها و دیدگاه های خاورشناسانی از کشورهای مختلف است که در سفرنامه ها، مقالات، کتاب ها و نشریات و مجله های گوناگون نکاتی را درباره زبان و ادبیات مازندرانی نوشته اند.

نویسنده و گردآورنده این کتاب درباره اهداف و دلایل تهیه این کتاب به خبرنگار خبرنگاران گفت: زبان مازندرانی ریشه کهنی دارد و زنده ماندنش سبب شده مورد اشاره و هدف خیلی از پژوهشگران باشد. تا کنون پژوهشگران زیادی اعم از ایرانی و غیرایرانی روی این زبان کار کردند. اما دیدگاه های پژوهشگران غیر ایرانی کمتر دیده شده یا مورد توجه نهاده شده است. زیرا دسترسی به مجموعه ای که تعداد قابل توجهی از این پژوهش ها را گردآوری نموده باشد ممکن نبود.

علی ذبیحی اظهار کرد: طی 3 سال اخیر مجموعه مقالاتی با عنوان پژوهش هایی درباره کرانه های دریای کاسپین به سرپرستی آقای طیار یزدان پناه لموکی تهیه می گردد که مدتی قبل سومین شماره آن نیز منتشر شد. در این مجموعه مقالات پژوهشگران داخلی و خارجی دیدگاه های خود را درباره مسائل مربوط به فرهنگ و زبان اقوام حاشیه دریای خزر منتشر می نمایند. اما قصد من این بود که نگاهی به زبان مازندرانی در اسناد و نوشته های خاورشناسان از گذشته تا امروز داشته باشم.

وی اضافه نمود: منظور از خاورشناس افرادی هستند که نگاهی به مسائل مختلف کشورهای شرقی داشتند. این افراد ممکن است پژوهشگر، سفرنامه نویس و مستشار بوده باشند. به همین دلیل از اصطلاح خاورشناس استفاده کردم و تا حد امکان همه اسنادی را که درباره زبان تبری به قلم خاورشناسان در 2 سده اخیر نوشته شده بود و به دست آوردم در یک کتاب گردآوری کردم.

این پژوهشگر فرهنگ عامه و تاریخ اعلام کرد: عموماً شناختی از مطالعات پژوهشگران داخلی داریم. اما شناختی از کارهایی که غیرایرانی ها درباره زبان مازندرانی انجام داده بودند از گذشته تا امروز بسیار کم است. معمولاً در حد اشاره در مقدمه بعضی کتاب ها و رفرنس بعضی مقالات دانشگاهی بود که کوتاه مورد اشاره قرار می گرفت. برای این که آن اشاره ها تکمیل می شد و مورد استفاده پژوهشگران قرار می گرفت باید آثار خاورشناسان را پیدا و گردآوری می کردم. آثار کوتاه به طور کامل در کتاب نهاده شد و آثار بلند پس از انتشار بخشی از اثر، در کتاب معرفی گردید.

نویسنده کتاب زبان و ادبیات مازندرانی و مطالعات خاورشناسان اعلام کرد: در این کتاب دیدگاه های 53 خاورشناس از کشورهای مختلف درباره زبان و ادبیات مازندرانی را گردآوری کردم که قدیمی ترین آن اثر هامر پورگشتال اتریشی متعلق به سال 1813 است. او رئیس آموزشگاه علوم اتریش بود و در صفحه 46 نشریه گنجینه های مشرق زمین که آن موقع در اتریش منتشر می شد، مطلبی با عنوان زبان تبرستان را منتشر نموده بود.

ذبیحی درباره جدیدترین پژوهش موجود در کتاب نیز گفت: جدیدترین پژوهش مربوط به سال 2008 است که یلنا کنستانتین مالچانوا پژوهشگر و زبان شناس روس در سال 2008 نوشت و ترجمه فارسی آن در مجموعه مقالات پژوهش هایی درباره کرانه های دریای کاسپین منتشر شد.

وی اضافه نمود: گستره زمانی پژوهش های موجود در این کتاب نزدیک به 200 سال را شامل می گردد. البته اسنادی مربوط به پیش از یادداشت هامر پورگشتال نیز وجود دارد که در آن ها به زبان های حاشیه جنوبی دریای خزر اشاره ای کلی شده است. برای مثال ساموئل گملین یا کریستیان راسک مطالبی را پیش از پورگشتال منتشر کردند. اما این مطالب به طور اختصاصی درباره زبان مازندرانی نبودند. یا سفرنامه هایی وجود دارد که به اجتماع، فرهنگ، شغل و طبیعت مازندران در آن ها اشاره شده است. در حالی که مطالب موجود در این کتاب به طور مستقیم به زبان تبری و جزئیات آن اشاره دارند.

ذبیحی اعلام کرد: البته بعضی مطالب چندان مفصل نیستند و صرفا ارزش تاریخی دارند. اما نوشته هایی هم وجود دارد که در آن ها به طور مفصل به اجزای زبان و حتی شعر مازندرانی پرداخته شده است.

به گفته وی این کتاب همراه با عکس خاورشناسان منتشر شده و به جز 4 خاورشناس که در دوران زندگی شان دوربین عکاسی اختراع نشده بود، تصویر بقیه خاورشناسان در کتاب گردآوری شد.

این کتاب 312 صفحه ای مدتی پیش با قیمت 50 هزار تومان به بازار نشر عرضه شد که به دلیل شیوع ویروس کرونا انتشار ان با تعدادی محدود انجام شد و قرار است مدتی بعد با تیراژ بیشتر در بازار کتاب توزیع گردد.