شرح عرفانی هفتاد غزل از شمس مغربی - اخبار مشروح

از پروفایل اینستاگرام behrouz azand دیدن نمایید.

این کتاب درواقع، شرح عرفانی هفتاد غزل از شمس مغربی، عارف و شاعر قرن های هشتم و نهم در تبریز است. این اولین بار در تاریخ ادبیات فارسی است که غزلیات این عارف کمتر شناخته شده اما برجسته و حائز اهمیت شرح و تفسیر می شود؛ کاری که عمرانی با دو سال مستمر تحقیق، پژوهش، تالیف، دریافت های شخصی و استفاده از 150 کتاب و منبع معتبر معاصر و تاریخی آن را به انجام رسانده است.

مقدمه این کتاب که تحقیقی مفصل درباره شمس مغربی، احوال و آرا، اندیشه ها، سلسله طریقتی و ماجراهای زندگی اوست، توسط نویسنده در سال 1389 به اولین جشنواره ملی جوان ایرانی ارائه و پیروز شد به عنوان پژوهش برتر، برگزیده شده و عنوان جوان اول پژوهش ادبیات کشور در سال 89 را برای عمرانی به ارمغان آورد.

این کتاب در بهار 1399 با شمارگان 500 نسخه راهی بازار کتاب شده و هم اکنون در کتابفروشی های معتبر کشور در معرض نگاه کتاب دوستان و علاقمندان ادبیات و عرفان ایران قرار گرفته است.

در سال 1380 نشر امیرکبیر کتابی را چاپ کرد با عنوان غزلیات شمس مغربی، شاعر زیسته در قرن هفتم و هشتم هجری. مضمونی که در این غزلیات روشن و واحد است، وحدت وجود است. عارفان کهن ایران به وحدت وجود قائل بودند، چنانچه در مکتوبات باباطاهر، ابوسعید ابوالخیر و بایزید بسطامی، این قصد پُررنگ است.

وحدت وجود، یکی از راه های مبتکرانه ای است که عارفان برای شناخت خداوند، هستی و انسان به کار گرفته اند؛ نگرشی که بسیاری مبدع آن را ابن عربی و تاریخ پیدایش آن را سده هفتم می دانند، حال آنکه نظری به آثار به جا مانده از عارفان پیشین نشان می دهد که وحدت وجود از صبغه و پیشینه ای دور و درازتر برخوردار است؛ محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبداللّه بن حاتم طایی، مشهور به محی الدین عربی اندُلسی، از پایه گذاران عرفان نظری بود و تمامی مبانی خویش را برپایه وحدت وجود بنا نهاد. بُن اندیشه های شمس مغربی هم به واسطه دو مرشد، به محی الدین عربی می رسد. اما شمس مغربی، از عارفان و شاعران کم پیدای عرصه ادبیات برای ایرانیان است.

در کتاب تازه به چاپ رسیده طلوع از مغرب نوشته وحید عمرانی توسط نشر امیرکبیر، در مقدمه ای مفصل، شمس مغربی با زبانی شیوا به عوام و خواص معرفی شده است و هفتاد غزل از این عارف و شاعر گزیده و بر آن شرح و تفسیر عرفانی نوشته شده است. قالب ساختاری این کتاب، خواننده را به یاد کتاب معروف استاد بهاءالدین خرمشاهی می اندازد که بر غزلیات حافظ نوشته شده است؛ یا ساختاری که کتاب شرح تفاسیر بدیع الزمان فروزانفر بر مثنوی مولوی. گویی قالب کتاب طلوع از مغرب، تاثیر چندانی از این دو کتاب ارزشمند اخذ کرده است.

نویسنده در این کتاب به شرح معنا، تفسیر و ارائه اندیشه های عرفانی به ضمیمه غزلیات، پرداخته است. همچنین بخش قابل توجهی که این کتاب در بر دارد، افزون کردن اشعار دیگر عارفانی است که مرتبط و یا در تعارف با غزلیات است به میان آورده شده است. این تطبیق مضمونی، مفهومی و به میان آوردن شاهد مثال، بر درک غزلیات و تفاسیر آن، تاثیر دوچندان دارد.

وحید عمرانی، مدرس زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگر و گردآورنده و نویسنده این کتاب در جایی می گوید: این کتاب، حاصل مطالعه 150 کتاب در حوزه عرفان و غزل است و دو سال از عمر خودم را صرف تالیف این کتاب، کرده ام.

خواننده این کتاب، می تواند آشنائی مفصل و مفیدی از بُن مایه اندیشه های عرفان اسلامی و شمس مغربی به دست بیاورد و تجربه خوانش غزلیات قدرتمندی را در بر داشته باشد و نسبت به این عارف و غزل سرای قرن هفتمی آگاهی و آشنایی یابد.

عجیب است که شمس مغربی اینگونه در ادبیات و در چشم علاقه مندان قالب غزل و اندیشه های عرفانی کم پیداست. چه بسا مردمان در کشور ها و تمدن های مختلفی، پی جو و پیگیر هستند تا به اندیشه های اصیلی در نویسندگان و اندیشمندان خویش دست بیابند تا واسطه ای برای ارائه نوع نگرش خاکشان به جهان باشد، اما نمی یابند و دست به اقتباس، الهام و یا ترجمه می زنند. اما در کشورمان ایران، به دلیل تمدن ادبی که در بر دارد، به حدی کثرت اندیشه های شاعرانه و عرفانی قابل توجه است که به رقم برجسته بودن، زیر سایه بزرگانی دیگر محو می شوند و پرداخت مطالعاتی شایسته ای بر اندیشه و مکتوبات آنان صورت نمی گیرد.

این مسئله، الزام پژوهشگران ادبیات فارسی است تا اندیشه و مکتوبات چنین نامدارانی را به اساس، به جامعه ایرانی بشناساند. کتاب طلوع از مغرب، وامدار چنین رسالتی است و به خوبی، شمس مغربی نامدار را به خواننده اش معرفی می کند. این معرفی، صرفا برای پژوهشگران و یا دانشجویان نیست. بلکه یک علاقه مند هم می تواند با خواندن این کتاب، در اولین وهله لذت، و سپس استفاده زیستی و شناختی ببرد.

وحید عمرانی، گردآورنده و مولف این کتاب، پیش از این دو کتاب دیگر به چاپ رسانده است. یکی چکاوکی است دلم توسط نشر مانا که اشعار سال های 79 تا 92 این شاعر است و دیگری نهنگی در ساحل که مجموعه شعر سپید این شاعر اصفهانی است و توسط نشر مهر به چاپ رسیده است.