خاطرات ناصرالدین شاه در انگلستان؛ جای انیس الدوله خالی بود - اخبار مشروح

به گزارش فرادید؛ در اینجا گزیده ای از روزنامۀ خاطرات او در روز سه شنبه یازدهم تیرماه سال 1268 شمسی (ذی القعده سال 1306 قمری) را می خوانید که مربوط است به اولین روز حضور شاه در انگلستان و دیدار با ملکه ویکتوریا:

امروز باید برویم به دیدن ملکه به ویندزور، یک بعد از ظهر باید برویم و نهار را هم باید آنجا بخوریم . . . کالسکه حاضر شد، ما و ویکتور آلبر که ادوارد هم می گویند پسر بزرگ ولیعهد و ملکم در کالسکه نشستیم . . . از هایت پارک گذشته به طوری جمعیت [هست] که حساب ندارد، متصل هورا می کشیدند و مثل شغال زوزه می کشیدند و تعارف می کردند، نمی گذاشتند هیچ جا را دیدن کنیم و باید هی دست بالا نموده تعارف کنیم . . .

رسیدیم به قلعۀ ویندزور . . . ملکه و دخترهایش همه در پای پله ایستاده بودند، ملکه عصای سیاهی در دست گرفته لباس سیاهی هم پوشیده بود، مختصر جواهر و مرواریدی هم به خود زده بود، پیاده شده و با ملکه دست داده خیلی تعارفات و معانقه گرمی به عمل آمد، بعد عصای خود را به یکی داده دست ما را گرفته از پله بالا رفتیم، حقیقتا این وضع ملکه به نظر من خیلی با عظمت آمد، ملکه خیلی پیر شده، پله ها هم زیاد بود، ما هم با احتیاط بالا می رفتیم . . .

با ملکه خیلی صحبت کردیم، ملکه دو سه نفر نوکر هندی داشت، با لباس هندی فارسی می دانستند، مسلمان بودند، یک نفر آن ها شیعه بود، ملکه می گفت معلم آورده ام زبان اردو یاد می گیرم . . .

رفتیم به تیاتر . . . ولیعهد، زن ولیعهد، دخترهای ولیعهد، پسرهایش آنجا بودند، تیاتر خیلی تیاتر عالی است، مطلاکاری زیاد دارد . . . گل زیاد در لژها بود، دسته گل های قشنگ، قیمتاً به قدر هفت هشت هزار تومان گل در آن مجلس بود . . . بوی عطر گل ها تمام دیدنخانه را گرفته بود، جای انیس الدوله خالی است که بگوید این همه گل نزله [خلط] می دهد، اگر اینجا بود نزله باقی نمی ماند، تمام زن ها و مردها که نشسته بودند در حقیقت غرق گل بودند . . . یک مادام بود از اهل امریک، خوب خواند . . . حقیقتا هیچ وقت ما از آواز فرنگی لذت نمی بردیم، مثل بلبل می خواندند و صدای آن ها با صدای نی و ساز موافقت غریبی داشت، بسیار خوب بود . . .