بورس دستکاری می گردد؟ - اخبار مشروح

به گزارش جهانی اقتصاد، از میانه آذر تا خاتمه معاملات روز دوشنبه، پیغام ناظر از توقف 17 نماد معاملاتی به دلیل احتمال دستکاری قیمتی خبر داده است. آن هم بدون آنکه جزئیاتی از ساز و کار شناسایی و تشخیص دستکاری قیمتی در نمادها به گوش فعالان بازار برسد. روز گذشته جهانی اقتصاد نیز در گزارشی به دلایل بی اعتمادی سهامداران به گروه های عظیم بازار که در معرض بیشترین دخالت های دولتی قرار دارند، اشاره نمود. موضوعی که معامله گران را به سمت سهامی سوق داد که کمترین اثر دولتی در آنها دیده می شد. این شرایط سبب شد تا این بی اعتمادی این بار گروه های غیردولتی را نیز در برگیرد. در این میان پیگیری ها از مقامات سیاست گذار هر چند به جواب قانع نماینده ای منتهی نشد اما گفته شده هیچ سازوکار مشخصی برای توقف نمادها با ظن دستکاری قیمتی وجود ندارد و پایشی تمام وقت در بازار انجام می شود تا برای هیچ مورد مشکوکی گریزگاهی وجود نداشته باشد. نامشخص بودن این سازوکار اما سبب شده تا بار دیگر شائبه برخورد سلیقه ای با شرکت ها در این بازار ایجاد شود. موضوعی که خاتمه جز افزایش بی اعتمادی به بازار سرمایه چیزی به دنبال نخواهد داشت. به هر روی فعالان بورسی مدت هاست به این رفتارهای منفعلانه عادت نموده اند. رفتارهایی که در هر برهه ای به شکلی سعی در بر هم ریختن نظم و مکانیزم بازار دارند.

دستکاری در کوچک ترها آسان تر است

محمد نوربخش، کارشناس بازار سهام: دستکاری در قیمت سهم های کوچک خیلی راحت تر از سهم های عظیم می تواند اتفاق بیفتد و عملیاتی تر است؛ به خصوص اینکه سهم های عظیم با عرضه های شدید از سوی بازارگردان یا سهامدار عمده روبرو می شوند و ابهامی که در سهم های عظیم وجود دارد باعث شده اثرش را روی سهم های کوچک هم بگذارد. بنابراین دستکاری قیمت در سهم های کوچک خیلی راحت تر می تواند اتفاق بیفتد، اما اینکه اکنون در بازار چنین اتفاقی در حال روی دادن است یا نه احتیاج به آنالیز دارد و نمی توان به همین سادگی حکم داد که از دید من قیمت دستکاری شده است. اما در کل می توان گفت که در سهم های کوچک ساده تر از سهم های عظیم می شود دستکاری روی دهد.

دستکاری قیمت در سهم های عظیم از سوی حقوقی های عظیم امکان پذیر است. مثلا فولاد مبارکه 300 هزار میلیاردی را نمی توان به سادگی بالا و پایین کرد اما سهمی را که 5 هزار میلیارد ارزش بازار و 10 درصد شناوری دارد، می توان به سادگی دستکاری کرد. دستکاری در قیمت سهم های کوچک هم الزاما از سوی حقوقی ها نیست و چه بسا ممکن است از طرف خود حقیقی های عظیم نیز این دستکاری اتفاق بیفتد. آنها به سادگی می توانند با زد و بندی که می توانند داشته باشند در جریان عادی قیمت خلل ایجاد نمایند.

دستکاری قیمتی همواره وجود داشته است

مجتبی شهبازی، کارشناس بازار سهام: موضوع دستکاری قیمت سهام شرکت ها در بازار سرمایه باید از دو منظر آنالیز شود. ابتدا باید این نکته را یادآور شد که هر چیزی که در بازار سرمایه در این حد عظیمنمایی می شود، آنقدر عظیم و حاد نیست. ما نمی گوییم دستکاری در قیمت ها اصلا وجود ندارد، اما باید خیالتان راحت باشد که این مساله با آن شدتی که این روزها از آن صحبت می نمایند، نیست. چون خاصیت بازار این است که یکسری اخبار را بیش از حد داغ و عظیم کند. این اتفاق برای موضوع دستکاری قیمت ها نیفتاده و در این مدت موارد شبیه به آن را زیاد داشتیم. این عظیم نمایی ها ذات بازار است.

با توجه به این نکته حالا باید دید دستکاری قیمت ها در بازار چند درصد وجود دارد و چقدر تاثیر می گذارد. اعمال دستکاری در بازار همواره وجود داشته است و در آینده هم همین خواهد بود. بنابراین مساله جدیدی نیست و مختص این دوره هم نیست. وقتی شاخص حول و حوش دومیلیون واحد بود کسی چنین مسائلی را مطرح نمی کرد چون همه در سود و شاد بودند. اما بازار که با افت قیمت روبه رو شد به تبع آن مسائل مختلف آغاز شد. مثلا یک بار گفتند حقوقی ها فروختند و بازار ریزش کرد؛ بنابراین همه تقصیر ها گردن حقوقی هاست. برای اثبات آن هم به TSE استناد می کردند و می گفتند آنجا آمده که بیشترین فروش مربوط به فلان حقوقی بوده است. در صورتی که این حقوقی ظاهر قضیه است و پشت هر فرد حقوقی، حقیقی ها قرار دارند. چون حقیقی ها سبدهای خود را ابطال می نمایند و می بندند، حقوقی مجبور است بفروشد اما چه کسی دیده می شود؟ حقوقی ها! همه هم فکر می نمایند او سهامدار عمده است در صورتی که این گونه نیست هرچند بعضی اوقات هم بوده که آنها هم فروختند. البته اگر به آن دوران هم نگاه کنیم می بینیم که همه فشار می آوردند که حباب شکل گرفته و حقوقی ها باید عرضه نمایند تا عطش بازار رفع شود؛ آنها هم عرضه کردند. طبیعی است که هر حقوقی در روزهای مثبت باید بفروشد که بتواند در روزهای منفی سهم را حمایت کند؛ حالا چه در قالب صندوق بازارگردانی یا کدهای بازارگردانی. بازار پر شده و نوسان خاصیت بازار است اما بازار همواره دنبال دلیلی می شود که تقصیرها را گردن آن بیندازد. همه جای جهان هم همین است. وقتی قصه حقوقی ها تمام و بازار کمی پایدار شد و تا محدوده 4/ 1 میلیون واحد بالا آمد حالا بحث ها به شکل دیگری دنبال می شود که حقوقی ها دارند سهم های عظیم را دستکاری می نمایند و سهم های کوچک را هم یک عده دیگری دستکاری می نمایند! در صورتی که چنین چیزی به این شدت که از آن حرف می زنند، وجود ندارد. به جز یکسری تک نمادهای خاص یا یکسری صنایع خاص که شاید این مسائل در آنها به صورت غیررسمی بوده، نمی توان این مساله را به کل بازار تعمیم داد. به عبارت دیگر می توانیم درباره تک تک نمادها و یکسری نمادهای خاص این مسائل را عنوان کنیم اما در کلیت بازار چنین چیزی وجود ندارد و نداشته است.

بازار باید راه خودش را برود. ولی در همین راستا هم، صندوق های بازارگردانی می توانند همین کارها را انجام دهند که خیلی هم بجا و درست و قانونی است ولی اینکه به صورت غیررسمی چنین کاری انجام شود من آن را تایید نمی کنم. منتها بعضی مغرضانه همین ها را در سایه دستکاری قیمت می برند چون الان چنین بحث هایی خریدار دارد. یادمان نرود که بازار رشد بالایی داشت و بعد از آن هم ریزش شدیدی را شاهد بود. دولت هم مقصر بود چون برنامه نداشت. زمانی که شاخص در حال رشد بود فقط مردم را تشویق به سرمایه گذاری کرد و در زمان پایین آمدن شاخص هم برنامه ای نداشت که همه اینها اشتباه بود. همه اشکال ها را از چشم سازمان دیدند! اما سازمان چه کاره است؟ سازمان یک نهاد ناظر است، نه سرمایه گذار است و نه ناشر که سود ببرد. بنابراین با ریزشی که بازار داشت طبیعی است که کف بسازد و بعد رشد کند. این نوسانات هم کاملا طبیعی است. در این میان یکسری بحث ها خریدار دارد. از سوی دیگر در این دو سال اخیر بازار پر از افراد تازه کار شده و به عبارتی 6 برابر شده که همه اینها تازه کارند و شایعه خوراک آنان است. باید گفت همواره دستکاری در بازار در حد محدودی وجود داشته در آینده هم خواهد بود اما اینکه بخواهیم آن را در این حد عظیم کنیم و کل بازار را زیر سایه آن ببریم اشتباه است. وقتی یک سهمی 200 میلیون در روز معامله می شود و خریدار می خرد و فروشنده هم می فروشد دستکاری چه معنایی دارد؟!