افتتاح رصدخانه ملی ایران با تلسکوپ ساخت داخل - اخبار مشروح

امروز دوشنبه، 7 تیرماه 1400، رئیس جمهوری به صورت مجازی و هم زمان با شروع فرایند راه اندازی تلسکوپ این مرکز، رصدخانه ملی ایران را افتتاح کرد. رصدخانه ملی ایران پس از 6 سال مطالعه افتتاح می گردد؛ البته به گفته رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادین، اجرای این طرح بزرگ 25 سال طول کشید و 70 درصد این طرح و پروژه در دولت دوازدهم انجام گرفت. محل استقرار رصدخانه که از میان 80 منطقه انتخاب شده، قله گرگش در حوالی شهر کاموی کاشان است که ارتفاع تقریبی 3600 متر از سطح دریا دارد. گفته می گردد این رصدخانه به علت مکان نجومی مناسب خود می تواند پل ارتباطی بین جزایر قناری، چین و هند با کشور ایران به وجود آورد.

رصدخانه ملی ایران جزو پنج سایت نخستین دنیا از نظر بزرگی آینه و کیفیت عکس قرار می گیرد. به گفته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، در حال حاضر هشت رصدخانه در نیم کره شمالی زمین وجود دارد که 6 عدد از آن ها در کلاس چهارمتری هستند.

به علاوه، تمام اجزا و تجهیزات تلسکوپی که امروز در رصدخانه نصب می گردد، ساخت داخل است و ایران را تبدیل به یکی از 10 کشور دارای این تجهیزات می نماید. این تلسکوپ در پژوهشگاه دانش های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه ساخته شد.

ذکر این نکته ضروری است که تلسکوپ امروز بهره برداری نمی گردد؛ بلکه با انجام شدن تمام کارهای مهندسی سازه رصدخانه، این تلسکوپ بالاخره در سایت مستقر و با انجام ارزیابی های دقیق در تابستان، آینه آن نصب می گردد. رئیس رصدخانه ملی می گوید با افتتاح امروز، فرایند راه اندازی شروع می گردد که هدف آن رسیدن به نورگیری تلسکوپ است. به گفته حبیب خسروشاهی:

امیدواریم در خاتمه سال 1401 از تلسکوپ نصب شده بهره برداری علمی کنیم.

وزن این تلسکوپ حدود 90 تن است و حدود 40 هزار قطعه در آن استفاده شده. قطر آینه تلسکوپ 3.4 متری 340 سانتی متر و از نوع کاسگرین و پایه سمتی - ارتفاعی با سازه ای به وزن 90 تن و به ارتفاع 11 متر و قطر 6.5 متر است. وزن آینه اصلی تلسکوپ 4 تن و ضخامت آن 18 سانتی متر است. گنبد تلسکوپ 24 متر ارتفاع و 16 متر قطر و بخش چرخان آن 250 تن وزن دارد. تلسکوپ بعلاوه مجهز به اپتیک فعال است. خسروشاهی پیش تر در گفتوگو با ایرنا گفته بود:

شیشه آینه های تلسکوپ آینه اصلی روی 60 عملگر محوری معلق و به وسیله 30 عملگر جانبی حمایت می گردد و با یک آینه دیگر به همان دقت سطح و در فاصله چهارم تری در بالای آن، آینه ثانویه که به واسطه یک عملگر 6 محوره مهار شده است با دقت یک میکرون هم محور گردد. شیشه آینه های تلسکوپ رصدخانه ملی از جنس سرامیکی ویژه ساخته شده اند که در مقایسه با شیشه های متعارف، 100 برابر نسبت به تغییر دما یعنی انبساط و انقباض گرمایی مقاوم تر است و فراوری آن ها در فرایند حرارتی با طی زمان بیش از یک سال انجام می گردد، شیشه آینه های تلسکوپ رصدخانه ملی فراوری شرکت شوت آلمان است، شیشه ها برای تبدیل به آینه با آلومینیوم خالص و در خلأ لایه نشانی می شوند. مجموعه آینه ها و عملگرها روی یک سازه مکانیکی 90 تنی مستقر شده اند، سازه مکانیکی باید در حضور جریان باد 12 متر بر ثانیه بیرون از گنبد با دقت 0.2 ثانیه قوسی حرکت کند و سیستم بازخورد آن باید بتواند به تمام اختلال های ناشی از باد، تغییر دما، جهت گیری تلسکوپ و انحراف آینه ها از محور اپتیکی غلبه کند، فرایند کنترل تلسکوپ با این دقت به وسیله تیم کنترل رصدخانه ملی ایران به اجرا در می آید.