خبرنگاران هنر طنزآمیز ماندگار - اخبار مشروح

با عباس کیارستمی همداستانم که فیلم درشکه چیِ نصرت کریمی، اولین و برجسته ترین فیلم نئورئالیستی سینمای ایران است. من هم چون کیارستمی مدت ها نمی دانستم که پسر بازیگوشی که در فیلم ختنه می گردد، همان بابک کریمی امروز ما، بازیگر و تدوینگر خوب سینما است. راستش فیلم درشکه چی به خاطر همین سکانس درخشان ختنه سوران است که سال ها در ذهن مغز من پایدار مانده است. طنز تلخ اجتماعی فرهنگی و انسانی فشرده شده ای در این سکانس گنجانده شده است که نشان می دهد چرا نصرت کریمی از کودکی عاشق کارهای چارلی چاپلین بوده و خصوصیات هنر نمایشی کمدی و طنز اجتماعی این هنرمند را در مغز خود به تمرین درآورده و پرورانده است. نصرت کریمی تراژدی نهفته در بطن کمدی اجتماعی را خوب می شناسد.

نصرت کریمی چه در چهره پردازی، چه در بازیگری و کارگردانی تئاتر و سینما، و چه آن گاه که به اجبار ممنوع الکار می گردد و به صورتک سازی مشغول می گردد، در همه احوال هنرمندی خلاق است. از روی نحوه نگاه انضمامی، جسمانی و این دنیایی او به مقوله هنر، می توان نظریه ای هنری براساس یافته های مغزپژوهیِ امروز بنا نهاد.

نصرت کریمی پس از سکته مغزی، در یکصدونودمین جلسه سمینارهای مغزپژوهی (مهر 1387) ما از صورتک هایی گفت که در سال های محرومیت خود از بازیگری و کارگردانی سینما و تئاتر و تلویزیون، ساخته بود. اما او با از دست دادن میدان بینایی طرف چپ، بر اثر سکته و آسیب ناحیه پشتی مغز در نیمکره راست، نحوه برخورد متفاوت و غیرمنتظرانه ای داشت. اغلب بیماران برایشان مشکل است که اختلال بینایی در طرف چپ خود را به آسیب نیمکره راست مربوط بدانند. چون ساده تر است که هر نوع اختلال بینایی را به چشم مربوط بدانند. ولی جالب این بود که نصرت کریمی اصرار داشت تاکید کند که این عارضه او از جایی در عمق کاسه سرش و از مغزش، ناشی می گردد و هر بار این موضوع را با طنازی خاص خود به نحوی دیگر بیان می کرد. این اصرار او، مرا به یاد گزارشی از فدریکو فلینی فیلمساز مشهور و مورد علاقه نصرت کریمی می اندازد که پس از سکته مغزی مشابه ای در نیمکره راست، کاریکاتورهایی (کاری که قبل از فیلمسازی به آن علاقه داشت) پس از سکته مغزی در بیمارستان کشیده بود. او در این کاریکاتورها، اغلب در فضای نیمه چپ، مضامینی طعنه آمیز می کشید که اشاره ای به نقص مغزی در نیمکره راستش داشت.

در یکی از دیدار هایی که با نصرت کریمی داشتم او مجسمه نیمرخی از چهره خود را به من هدیه داد. این نیمرخ، بازیگوشی هنرمندانه ای ناشی از هشیاری اش نسبت به اختلال بینایی یک طرفه اش بود. یادش گرامی باد...